Słowo Sygnalista to wyraz, który co raz bardziej będzie pojawiał się w świadomości ludzkiej, szczególnie w świadomości osób, które prowadzą działalność gospodarczą i zatrudniają co najmniej 50 osób.
Sygnalista to nowe pojęcie w polskim systemie prawnym, jednakże jest to pojęcie, które od lat funkcjonuje w innych Państwach. To co warto podkreślić, to fakt, iż przedmiotowe zagadnienie dotyczy tzw. Criminal Compliance i powinno być wzięte pod uwagę przez Przedsiębiorstwa. Co więcej świadome działalności powinny pojmować Sygnalistę jako instytucję, która może pomóc w rozumieniu i wykryciu problemów funkcjonujących w Spółce.
Sygnalista, znany również jako whistleblower, to osoba, która ujawnia informacje o nieprawidłowościach, nadużyciach, przestępstwach lub innych działaniach niezgodnych z prawem lub etyką w organizacji, w której pracuje lub z którą jest związana. Takie informacje mogą dotyczyć szerokiego spektrum obszarów, takich jak korupcja, oszustwa finansowe, naruszenia praw człowieka, zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, a także działania szkodzące środowisku naturalnemu. To co wartościowe to fakt, iż przedmiotowe nieprawidłowości Sygnalista zgłasza własnej organizacji nie od razu organ zewnętrznym i to właśnie na organizacji ciąży obowiązek odpowiedniego rozwiązania sprawy.
Sygnalista powinien działać w interesie publicznym, kierując się motywacją do poprawy funkcjonowania organizacji i ochrony społeczeństwa przed szkodliwymi praktykami. Mając na uwadze fakt, iż historycznie wielu przypadkach, sygnaliści narazili się na różnego rodzaju ryzyka, w tym represje ze strony pracodawcy, ostracyzm społeczny, a nawet zagrożenia fizyczne, dlatego też Unia Europejska zobowiązała kraje członkowskie do wprowadzenia odpowiednich mechanizmów ochronnych. W tym miejscu pominiemy sposób oraz czas wdrożenia Dyrektywy Parlamenty Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937
tak istotne jest wprowadzenie skutecznych mechanizmów ochrony prawnej dla tych osób. Jako pracodawca musisz wdrożyć odpowiednią Procedurę postępowania ze zgłoszeniami wpływającymi od Sygnalistów.
Ustawa chroni osoby, które w dobrej wierze zgłaszają naruszenia prawa w sektorze publicznym i prywatnym. Ochrona przysługuje zarówno pracownikom, jak i osobom świadczącym pracę na innej podstawie, np. kontraktorom, stażystom, wolontariuszom, konsultantom oraz członkom organów zarządzających i nadzorczych. Co więcej, ustawa obejmuje również osoby, które wspierają sygnalistów, np. współpracowników, którzy pomagają w zgłaszaniu nieprawidłowości.
Ustawa przewiduje ustanowienie zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych kanałów zgłaszania nieprawidłowości. Organizacje zatrudniające powyżej 50 pracowników mają obowiązek ustanowić wewnętrzne procedury zgłaszania naruszeń, które zapewniają anonimowość oraz bezpieczeństwo sygnalistom. Zgłoszenia mogą być składane ustnie, pisemnie lub drogą elektroniczną. Organizacje muszą również zapewnić odpowiednie szkolenia dla pracowników na temat procedur zgłaszania i ochrony sygnalistów.
Sygnaliści są chronieni przed wszelkimi formami represji, w tym zwolnieniem, degradacją, dyskryminacją, szykanami, zastraszaniem, a także wszelkimi działaniami odwetowymi, które mogłyby być podjęte wobec nich lub ich współpracowników. Ustawa przewiduje surowe sankcje dla pracodawców, którzy podejmują działania odwetowe wobec sygnalistów. Dodatkowo, sygnaliści mają prawo do rekompensaty za szkody poniesione w wyniku represji.
Ustawa nakłada na organizacje obowiązek zapewnienia poufności tożsamości sygnalisty. Informacje mogą być ujawnione jedynie w przypadku wyraźnej zgody sygnalisty lub na podstawie przepisów prawa. Poufność musi być zachowana na każdym etapie procesu zgłaszania i rozpatrywania nieprawidłowości, aby zminimalizować ryzyko identyfikacji sygnalisty i związanych z tym konsekwencji.
Sankcje za nieprzestrzeganie ustawy
Ustawa przewiduje sankcje zarówno dla osób naruszających przepisy o ochronie sygnalistów, jak i dla organizacji, które nie wprowadzą odpowiednich procedur zgłaszania naruszeń. Sankcje mogą obejmować grzywny, zakazy prowadzenia działalności gospodarczej, a w skrajnych przypadkach nawet kary więzienia. Dodatkowo, organizacje mogą być zobowiązane do naprawienia szkód wyrządzonych sygnalistom.
Rola sygnalistów w społeczeństwie
Sygnaliści odgrywają kluczową rolę w społeczeństwie, przyczyniając się do ujawniania i eliminowania nadużyć oraz poprawy standardów etycznych w organizacjach. Ich działania mogą prowadzić do istotnych zmian, zarówno na poziomie przedsiębiorstw, jak i w szerszym kontekście społecznym.
Wprowadzenie ustawy o ochronie sygnalistów przyczynia się do zwiększenia transparentności i odpowiedzialności w organizacjach. Ujawnianie nieprawidłowości pozwala na szybsze reagowanie na problemy i wdrażanie odpowiednich środków naprawczych.
Działania sygnalistów chronią interes publiczny, zapobiegając szkodom społecznym, ekonomicznym i środowiskowym. Ujawnianie nieprawidłowości może prowadzić do poprawy warunków pracy, zwiększenia bezpieczeństwa, ochrony środowiska oraz promowania uczciwej konkurencji.
Ustawa zachęca do budowania kultury zgłaszania nieprawidłowości, w której pracownicy czują się bezpiecznie i wspierani w ujawnianiu problemów. Taka kultura sprzyja poprawie etycznych standardów w organizacjach oraz zwiększa zaufanie do instytucji publicznych i prywatnych.
Mimo ochrony prawnej, sygnaliści nadal mogą obawiać się represji. Ważne jest, aby organizacje skutecznie egzekwowały przepisy ustawy i zapewniały rzeczywistą ochronę sygnalistom.
Konieczne jest przeprowadzenie szeroko zakrojonych działań edukacyjnych i szkoleniowych, aby pracownicy i pracodawcy byli świadomi swoich praw i obowiązków wynikających z ustawy. Szkolenia powinny obejmować zarówno aspekty prawne, jak i praktyczne, związane z procedurami zgłaszania nieprawidłowości.
Organizacje muszą zapewnić skuteczne i bezpieczne kanały zgłaszania nieprawidłowości, które będą dostępne dla wszystkich pracowników. Warto również rozważyć wprowadzenie zewnętrznych, niezależnych kanałów zgłaszania, aby zwiększyć zaufanie do systemu ochrony sygnalistów.
Ustawa o ochronie sygnalistów z dnia 14 czerwca 2024 r. stanowi ważny krok w kierunku zwiększenia transparentności i odpowiedzialności w polskich organizacjach. Ochrona sygnalistów jest kluczowa dla promowania etycznych praktyk i zapobiegania nadużyciom. Organizacje powinny nie tylko przestrzegać przepisów ustawy, ale również aktywnie wspierać kulturę zgłaszania nieprawidłowości, aby przyczynić się do budowy bardziej sprawiedliwego i uczciwego społeczeństwa. Wdrożenie odpowiednich procedur oraz zapewnienie edukacji wsparcia dla pracowników to kluczowe elementy skutecznej ochrony sygnalistów.
Kontaktując się z nami możesz uzyskać pełnię wiedzy odnośnie sposobu implementacji Procedury Ochrony Sygnalisty, a nawet nabyć takową Procedurę skrojoną pod potrzeby Twojej organizacji.
