Przestępstwo Zniesławienia (potocznie też pomówienie), czyli naruszenia dobrego imienia innej osoby, póki co znajduje się w kodeksie karnym, ale obecny Minister Sprawiedliwości zapowiedział, iż niedługo zniknie.

Zniesławienie jest jednym z bardziej delikatnych i kontrowersyjnych tematów w polskim systemie prawnym. Przestępstwo to jest często wykorzystywane przez tzw. „pieniaczy”, albo dla celów politycznych czy też innych.

Przestępstwo zniesławienia jest uregulowane w art. 212 Kodeksu Karnego (kk). Artykuł ten budzi wiele emocji zarówno wśród prawników, jak i w społeczeństwie, szczególnie w kontekście wolności słowa i granic krytyki publicznej. W niniejszym artykule omówimy definicję zniesławienia, konsekwencje prawne, a także praktyczne aspekty stosowania art. 212 kk.

Definicja Zniesławienia - Pomówienia

Zgodnie z 212 artykułem kodeksu karnego ten: Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Konsekwencje Prawne

Przestępstwo zniesławienia jest ścigane z oskarżenia prywatnego, co oznacza, że to pokrzywdzony musi zainicjować postępowanie sądowe. W praktyce może to oznaczać, że sprawa nie trafi do sądu bez aktywnego działania osoby poszkodowanej.

W przypadku, gdy zniesławienie ma miejsce za pomocą środków masowego komunikowania, np. w mediach, Internecie, kara może być surowsza. Zgodnie z art. 212 § 2 kk, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Obrona Przed Zarzutem Zniesławienia

Jednym z głównych sposobów obrony przed zarzutem zniesławienia jest wykazanie, że pomówienie jest prawdziwe. Jeśli sprawca potrafi udowodnić, że jego słowa były zgodne z prawdą, nie można go skazać za zniesławienie. Jednak nawet prawdziwe informacje mogą stanowić podstawę do odpowiedzialności karnej, jeśli sposób ich przedstawienia był bezpodstawnie obraźliwy lub celowo poniżający.

Warto również zaznaczyć, że krytyka, która jest wyrażona w granicach prawa do wolności słowa i nie ma na celu poniżenia osoby lub grupy, nie powinna być traktowana jako zniesławienie. W praktyce jednak granica między dozwoloną krytyką a zniesławieniem może być cienka i często wymaga oceny sądu.

W kontekście internetowym zniesławienie staje się coraz bardziej powszechne, co wiąże się z rosnącą liczbą spraw sądowych dotyczących treści publikowanych w mediach społecznościowych. Ochrona dobrego imienia w erze cyfrowej jest wyzwaniem, zarówno dla prawodawców, jak i dla wymiaru sprawiedliwości.

Osoby poszkodowane powinny pamiętać o gromadzeniu dowodów takich jak zrzuty ekranu, zapisy rozmów czy świadectwa innych osób. Ważne jest również szybkie działanie, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się szkodliwych informacji.

Zniesławienie jest poważnym przestępstwem, które może mieć daleko idące konsekwencje dla osoby poszkodowanej. Art. 212 kk zapewnia ochronę przed nieuzasadnionymi pomówieniami, ale jego stosowanie wymaga staranności i dokładnego rozważenia kontekstu każdej sprawy. Ochrona dobrego imienia i równocześnie poszanowanie wolności słowa to delikatna równowaga, którą polskie sądy muszą nieustannie oceniać.

Dla osób poszukujących ochrony prawnej lub obawiających się zarzutów zniesławienia, konsultacja z doświadczonym prawnikiem jest kluczowa. Specjalista pomoże ocenić sytuację, zgromadzić odpowiednie dowody i skutecznie reprezentować interesy w sądzie.

Największym problemem przestępstwa zniesławienia jest fakt, iż możemy być osobami karanymi, dlatego pełniąc funkcje publiczne powinniśmy kilka razy zastanowić się nad tym co, jaki do kogo „mówimy”.

W postępowaniach o Zniesławienie warto również skorzystać z art. 23a kodeksu postępowania karnego tj. z mediacji w postępowaniu karnym, która umożliwi zakończenie sprawy karnej bez wyroku karnego.

Uwagi/Ciekawostki:

- Nie wyczerpuje znamion zniesławienia zachowanie polegające na wyrażaniu opinii w ramach wykonywania uprawnień i obowiązków, z wyjątkiem sytuacji, gdy są one świadomie nieprawdziwe, a formułujący je działa w zamiarze ugodzenia w dobre imię lub poderwania zaufania do osoby opiniowanej;

- Wina w zniesławieniu musi być umyślna, jednak nawet w przypadku przyjęcia zamiaru ewentualnego pozostaje jeszcze ocena społecznej szkodliwości czynu (art. 1 § 2 k.k.). Dlatego w ocenie czynu z art. 212 k.k. nie są obojętne zamiar i cele autora anonimu, a szerzej jego dobra wiara;

- realizowanie funkcji ochronnej przepisu art. 212 § 1 k.k. nie może prowadzić do kryminalizacji życia społecznego, którego nieodłączną cechą jest występowanie sytuacji konfliktowych, wzbudzających emocje i powodujących wyrażanie ocen zachowania. Ich negatywny odbiór przez innych uczestników życia społecznego nie zawsze musi być oceniany w kategoriach przestępstwa;

- Granice koniecznej do zaakceptowania krytyki są szersze w przypadku polityka aniżeli osoby prywatnej. W przeciwieństwie do tej ostatniej, polityk w sposób nieuchronny i uświadomiony czyni się otwartym na ścisłą kontrolę swoich słów i czynów przez dziennikarzy i opinię publiczną w ogólności, a przez to musi w konsekwencji wykazać wyższy stopień tolerancji (wobec krytyki). Tym bardziej zatem utwór artystyczny winien być w tym kontekście bezwzględnie uznany za stanowiący akceptowalny element debaty publicznej, objęty swobodą wypowiedzi. Co więcej, opierając się na dorobku orzeczniczym ETPCz, uznać należy, że polityk sprawujący najwyższy urząd w państwie powinien być świadomy i akceptować możliwość kierowania do jego osoby krytyki, choćby znieważającej, która stanowi element dyskursu politycznego.

Kwestie związane z przestępstwem zniesławienia są bardzo ocenne i właśnie dlatego przestępstwo to budzi tak dużo kontrowersji. Przykładowo w Wyroku z dnia 13 października 2021 r., sygn. akt. I NSNk 1/21 Sąd Najwyższy uznał, iż:

Oskarżony brał udział w programie, w którym nazwał manifestacje przeciwko obywatelskiemu projektowi ustawy "Zatrzymaj aborcję" "spędem neonazistek, spędem feminazistek, dziadostwem intelektualnym, patologią umysłową i nazizmem". Niniejsza wypowiedź - choć kontrowersyjną Sąd Najwyższy uznał, iż mieści się w granicach wolności słowa i uniewinnił osobę wypowiadającą ww. słowa.

‍