Definicja i Zakres Działania Świadka Koronnego

Świadek koronny to dla zwykłych obywateli najbardziej ciekawy element postępowania karnego. Istnieje duża ilość filmów oparta o historie związane z świadkami koronnymi. Świadek koronny kojarzy nam się z przestępcą, który postanowił „wsypać kolegów”. Ustawodawca stworzył oddzielną ustawę dla świadka koronnego tj.  ustawę z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym.

Zgodnie z tą ustawą świadkiem koronnym jest podejrzany, który został dopuszczony do składania zeznań w charakterze świadka, na zasadach określonych ustawą.

Podsumowując można powiedzieć, że świadek koronny to osoba, która pomimo bycia osobą pierwotnie podejrzaną, zeznaje przeciwko współpracom, dzięki czemu może liczyć na łagodniejszy wyrok, a nawet nie podlegać karze.

Instytucja świadka koronnego została wprowadzona po to, aby móc skutecznie ścigać zorganizowane grupy przestępcze

Wymagania i Procedury

Aby osoba mogła stać się świadkiem koronnym, musi spełnić szereg wymagań ustawowych. Przede wszystkim, musi dostarczyć organom ścigania informacje umożliwiające ujawnienie szczegółów przestępstwa, innych sprawców czy zapobieganie przestępstwom w przyszłości. Informacje te muszą zostać przedstawione przed wniesieniem aktu oskarżenia. Ponadto, podejrzany o współudział w przestępstwach zobowiązany jest do ujawnienia swojego majątku oraz majątku innych sprawców. Jak więc widzimy świadek koronny musi współdziałać z organami ścigania.

Co ciekawe świadek koronny może wystąpić tylko w najpoważniejszych sprawach dotyczących przestępstw popełnionych w zorganizowanej grupie przestępczej albo związku przestępczym oraz w kilku konkretnie wymienionych przestępstwach z art.:

- 228 k.k.;

- 229 k.k.

- 230 k.k.

- 231 k.k.

- 250a k.k.;

- 258 k.k.

- 296 k.k.

Kto nie może być świadkiem koronnym?

Świadkiem koronnym nie może zostać osoba, która wzwiązku z udziałem w przestępstwie:

a)    Usiłowała popełnić zabójstwo, alboje popełniła albo współdziałała w zabójstwie;

b)   Nakłaniała inną osobę do popełnienie zabójstwa, celem skierowanie wobec niej postępowania karnego;

c)    Kierowała zorganizowaną grupą przestępczą lub związkiem przestępczym;

Jak widzimy ustawodawca nie dał możliwości ubiegania się o status świadka koronnego wszystkim „żałującym” przestępcom.

Nagrodą za bycie świadkiem koronnym jest okoliczność, iż świadek koronny w ogóle nie będzie podlegał karze za przestępstwa, w których brał udział, i które jako świadek koronny ujawnił.

Świadkowi koronnemu może przysługiwać w razie zagrożenia życia lub zdrowia tzw. program ochrony świadka polegający m.in. na:

·      przyznaniu ochrony;

·      pomocy w zmianie miejsca zamieszkania;

·      pomocy w znalezieniu nowego zatrudnienia;

·      otrzymania dokumentów z inna „tożsamością”;

·      a nawet przeprowadzenia zabieguchirurgicznego.

Istnieje również możliwość, aby świadek koronnyzamieszkał poza granicami kraju.

Ryzyka i Kontrowersje

Korzystanie z tej instytucji niesie ze sobą poważne ryzyka. Świadkowie koronni, będący często byłymi przestępcami, mogą fałszywie obciążać innych, by sami uzyskać korzyści. Dlatego też, polskie sądy powinny ostrożnie podchodzić do oceny wiarygodności zeznań takich osób, co zostało podkreślone w licznych wyrokach sądowych. Instytucja świadka koronnego była często wykorzystywana celem wydania wyroków skazujących wobec osób, gdzie istniał tylko i wyłącznie dowód z pomówienia świadka koronnego.

Odniesienia Kulturowe

W polskiej kulturze, tematyka świadka koronnego była również eksplorowana w kinematografii, jak w filmie "Świadek koronny" reżyserii Jarosława Sypniewskiego, który ukazuje dramatyzm i moralne dylematy związane z tą rolą.

Zakończenie

Świadek koronny stanowi istotny element polskiego systemu prawnego w walce z przestępczością zorganizowaną. Mimo potencjalnych korzyści, jakie niesie ze sobą ta instytucja, niezbędna jest świadomość ryzyk i potrzeba szczególnej wnikliwości przy ocenie zeznań świadka koronnego. W tym kontekście, zarówno prawnicy, jak i sądy muszą balansować pomiędzy efektywnością ścigania przestępstw a ochroną praw niewinnych osób.

W kolejnym artykule przedstawię Państwu pojęcie tzw. „małego świadka koronnego”, który występuję w zdecydowanie większej liczbie spraw niż ten osławiony „świadek koronny”.

‍