Suplementacja to często codzienny element życia każdego z nas. Poranna Witamina D, Witamina C, magnez, ashwagandha czy inne. Czy wiemy co przyjmujemy i gdzie zostało to wyprodukowane? Czy sprawdzaliśmy dostawcę? Czy wiesz jakie certyfikaty ma dany dostawca? A czy Ty dostawcą wiesz tak naprawdę co sprzedajesz? Na pierwszy rzut oka suplementy wydają się czymś normalnym, ale ostatni chociaż przypadek tenisistki Igi Świątek pokazuje, iż w produktach, które stosujemy na co dzień mogą znajdować się substancje, które są nielegalne w polskim systemie prawnym. Identycznie rzecz ma się do tzw. suplementów wyspecjalizowanych i sprzedawanych dla celów siłowych tzw. po(przed)treningówki.
Jak wiemy w ostatnich latach suplementy diety cieszą się ogromną popularnością wśród osób dbających o zdrowie i dobre samopoczucie. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę z tego, jak wygląda ich regulacja prawna w Polsce ani z tego, czy i w jakich przypadkach skład suplementu diety może prowadzić do odpowiedzialności karnej związanej z posiadaniem narkotyków – a może. W poniższym artykule przyjrzymy się, czym są suplementy, jak podlegają kontroli, a także czy i kiedy może być potrzebna pomoc, jaką oferuje adwokat prawo karne lub kancelaria prawa karnego.
Czym są suplementy?
Suplementy diety to produkty spożywcze, których celem jest uzupełnienie normalnej diety. Zawierają często witaminy, minerały, aminokwasy czy inne substancje, które mają wspomagać prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Przeznaczone są dla osób zdrowych (lub przynajmniej nieposiadających przeciwwskazań medycznych), które chcą uzupełnić swoją dietę o konkretne składniki odżywcze.
Suplement diety nie jest lekiem. Oznacza to, że nie przechodzi tak restrykcyjnych badań i procedur jak produkty lecznicze przed dopuszczeniem do obrotu. Zgodnie z prawem, każdy producent ma jednak obowiązek zarejestrować nowy suplement, spełniając określone wymogi i składając stosowne powiadomienie do Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS). Co ciekawe niektóre suplementy mogą być uznane za produkty lecznicze.
Suplementy diety tak naprawdę stanowią żywność, a generalną zasadą jest, iż żywność wprowadzana do obrotu musi być bezpieczna dla konsumenta. Wszystkie suplementy diety muszą więc być bezpieczne dla konsumenta i nie mogą wykazywać właściwości leczniczych, terapeutycznych.
Kto ponosi odpowiedzialność za suplementy?
Pełną odpowiedzialność za skład, jakość oraz ich znaczenie dla zdrowia ponosi nikt inny jak producent, czyli podmiot wprowadzający suplement do obrotu, w przypadku sp. z o.o., główną odpowiedzialność poniosą członkowie zarządu danej spółki ale też mogą to być inny pracownicy spółki, nawet osoby pracujące w biurze czy na tzw. linii.
Jak są regulowane suplementy w Polsce?
W Polsce kwestię suplementów regulują przede wszystkim:
1. Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia – wprowadza definicję suplementu diety i nakłada na producentów szereg obowiązków dotyczących jakości, etykietowania, zgłaszania wprowadzania produktu do obrotu.
2. Rozporządzenia i wytyczne unijne – określają dozwolone dawki witamin i minerałów, a także inne substancje dozwolone w obrocie w państwach członkowskich UE.
Zasadnicza różnica między suplementem diety a produktem leczniczym polega na tym, że suplementy diety mogą być sprzedawane właściwie wszędzie, m.in. w aptekach, sklepach ze zdrową żywnością, drogeriach, a nawet marketach. Muszą być jednak odpowiednio etykietowane, a wszelkie deklaracje dotyczące działania muszą być zgodne z prawdą i potwierdzone naukowo.
Czy suplement diety może zawierać substancje nielegalne?
Teoretycznie tak, choć w praktyce sytuacje, w których suplementy diety zawierają substancje kontrolowane (narkotyki, dopalacze) są rzadkie i zwykle wiążą się z nielegalną działalnością producenta. Czasem dochodzi do przypadków, w których:
• Producent z premedytacją dodaje do składu substancje niedozwolone (np. silne stymulanty lub sterydy anaboliczne) w celu osiągnięcia spektakularnych efektów, co niestety może zmylić konsumentów i narazić ich zdrowie.
• Nieświadome zanieczyszczenie surowca – dotyczy to zwłaszcza substancji pochodzących z krajów, gdzie kontrola jakości może być mniej restrykcyjna.
W obu przypadkach, gdy w suplemencie znajdziemy substancję uznaną w Polsce za narkotyk lub środek odurzający, może to rodzić skutki prawne dla posiadacza, a w szczególności – dla producenta i dystrybutora.
Produkty zawierające w swoim składnie aktywne substancje farmaceutyczne lub inne środki nielegalne nie można uznać za żywność. Cały ciężar i obowiązek związany z działalnością polegającą na sprzedaży suplementów ciąży na przedsiębiorcy. To on musi odpowiednio zakwalifikować dany produkt i zapewnić, aby ten produkt spełniał odpowiednie wymagania żywności. Powyższe oznacza, że nawet powiadomienie o wprowadzeniu po raz pierwszy do obrotu na terytorium RP danego suplementy nie zwalnia z odpowiedzialności producenta, ponieważ najważniejszym jest realny skład danego suplementy.
W przypadku wprowadzenia suplementów zawierających substancje zabronione możliwym jest popełnienie tzw. przestępstw narkotykowych. Identyczna sytuacja może wystąpić w sprawie stosowanie zabronionych produktów w sporcie tj. dopingu. Wprowadzenie suplementów niezgodnych z obowiązującymi przepisami, zawierających substancje niedozwolone może być nawet zakwalifikowane jako sprowadzenia stanu powszechnie niebezpiecznego dla życia i zdrowia ludzi.
Organy ścigania zajmujące się tego typu sprawami w ramach swoich działań zaczerpną opinii biegłych, czy też odpowiednich instytutów, które przebadają dane suplementy pod względem ich składu oraz ocenią, czy realni znajdujące się w nich produkty są zgodne z obowiązującymi przepisami w Polsce i Europie oraz czy stanowią produkt żywnościowy, leczniczy, albo zabroniony. Wprowadzenie do obrotu produktów, które nie spełniają odpowiednich norm może doprowadzić do szeregu negatywnych skutków zdrowotnych osób je przyjmujących. W takim przypadku możliwe jest poniesienie odpowiedzialności karnej wskazanej nie tylko w przepisach karnych – ustawy Prawo farmaceutyczne, ale także w przepisach związanych z tzw. przestępstwami narkotykowymi – wszystko jest zależne od składu danych suplementów.
Odpowiedzialność karna nie dość, że istnieje po stronie producenta to może również powstać po stronie konsumenta, który posiada dany suplement.
________________________________________
Odpowiedzialność karna za suplementy, jak za narkotyki
Zgodnie z polskim Kodeksem karnym, odpowiedzialność za posiadanie narkotyków reguluje m.in. art. 62 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Posiadanie środków odurzających, substancji psychotropowych oraz tzw. nowych substancji psychoaktywnych (potocznie „dopalaczy”) jest zabronione, a za naruszenie tych przepisów grożą kary od grzywny po karę pozbawienia wolności.
Co istotne:
• Świadome nabycie lub przechowywanie produktu zawierającego substancje zakazane (nawet w formie suplementu) może być uznane za posiadanie narkotyków.
• Konsument, który nie jest świadomy, że kupił produkt z niedozwolonym składnikiem, jest w nieco innej sytuacji. Teoretycznie dalej „posiada” daną substancję, ale w praktyce odpowiedzialność karna może być wyłączona, jeśli osoba ta nie wiedziała i nie mogła się dowiedzieć, że dany produkt łamie prawo. Wszystko zależy tu od konkretnych okoliczności sprawy.
Jeżeli jesteśmy w sytuacji, w której postawiono nam zarzut posiadania narkotyków przez nieświadome posiadanie niedozwolonej substancji w suplemencie diety, warto niezwłocznie skontaktować się z adwokatem prawa karnego czy kancelarią prawa karnego specjalizująca się w sprawach dotyczących ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Jeżeli natomiast jesteś producentem Twoje problemy mogą być zdecydowanie większe, ponieważ za wytwarzanie, przerabianie środków odurzających w znacznej ilości może Ci grozić nawet do 20 lat pozbawienia wolności.
Więcej o samych problemach związanych z przestępstwami narkotykowymi dowiesz się z poniższych artykułów:
https://www.kancelaria-prawo-karne.pl/specjalizacje/handel-narkotykami
https://www.kancelaria-prawo-karne.pl/artykuly/przestepstwa-narkotykowe-w-polsce
Mając na uwadze, iż przedmiot sprawy może być skomplikowany oraz zapewne będzie wymagał powzięcia przez organy ścigania wielu czynności osoba, która może być podejrzewana o przestępstwa z suplementami musi się liczyć, iż wobec niej mogą być stosowane najsurowsze środki zapobiegawcze, nawet tymczasowe aresztowania.
O tymczasowym aresztowaniu i jak się przed nim bronić możecie Państwo dowiedzieć się więcej po zapoznaniu się z artykułem napisanym przez adwokata Ernesta Mocarskiego, prowadzącego kancelarię specjalizującą się w prawie karnym w Warszawie:
________________________________________
Na co uważać, kupując suplementy diety?
1. Legalne źródła – Zawsze kupuj produkty w sprawdzonych aptekach, sklepach czy drogeriach. Unikaj zakupu od niesprawdzonych dystrybutorów.
2. Czytaj etykiety – Sprawdzaj skład, zwracaj uwagę na ostrzeżenia i zalecenia od producenta.
3. Opinie i atesty – Wybieraj suplementy sprawdzone, o potwierdzonej jakości, najlepiej rekomendowane przez specjalistów (np. dietetyków, lekarzy).
4. Zgłaszaj nieprawidłowości – W razie wątpliwości co do bezpieczeństwa czy autentyczności produktu, warto skontaktować się z Głównym Inspektoratem Sanitarnym (GIS).
________________________________________
Czy można uniknąć odpowiedzialności?
Konsument, który nieświadomie nabył i przechowuje produkt zawierający niedozwolone substancje, ma szansę na uniknięcie odpowiedzialności karnej, pod warunkiem że wykaże brak wiedzy i możliwość nieświadomego nabycia. Zawsze jednak w takich sytuacjach warto zwrócić się po profesjonalną poradę prawną do specjalisty, jakim jest adwokat prawo karne czy prawnicy z kancelarii prawa karnego, którzy pomogą określić, jakie kroki należy podjąć.
Z perspektywy prawnej to producent i dystrybutor suplementu ponoszą główną odpowiedzialność za nieprawidłowy skład produktów. Jeśli jednak organy ścigania i służby celne odkryją w czyimś posiadaniu niedozwolone substancje, kluczowe jest jak najszybsze wyjaśnienie okoliczności – w tym celu fachowa pomoc prawna jest nieoceniona.
Jeżeli jesteś Producentem, to po twojej stronie leży obowiązek wykazania, iż zrobiłeś wszystko, aby zbadać posiadany produkt, uzyskałeś odpowiednie certyfikaty od GIS oraz zakupiłeś suplementy od przedsiębiorców, którzy również posiadają odpowiednie certyfikaty, a także sprawdziłeś, iż produkt, który sprzedajesz rzeczywiście zawiera zgodny z prawem skład.
________________________________________
Podsumowanie
Choć suplementy diety są powszechnie dostępne i mniej restrykcyjnie kontrolowane niż leki, nie oznacza to, że nie mogą potencjalnie zawierać substancji uznanych za nielegalne. W skrajnych przypadkach nieświadome posiadanie takich suplementów może prowadzić do problemów z prawem. Dlatego tak istotne jest, aby dokładnie sprawdzać legalność i renomę producentów oraz zwracać uwagę na skład nabywanych preparatów.
W razie wątpliwości, zwłaszcza gdy pojawia się zarzut posiadania narkotyków, najlepiej niezwłocznie skonsultować się z fachowcami tj. kancelarią prawa karnego. Wczesna i profesjonalna pomoc pozwala często szybko wyjaśnić sytuację oraz uniknąć poważnych konsekwencji.
