Nowy rok przyniósł sporą podwyżkę minimalnego wynagrodzenia. Względem ubiegłego roku minimalne wynagrodzenie wzrosło o kwotę 310 zł brutto i wynosi ono obecnie 3010 zł brutto. Ponieważ wysokość kar za przestępstwa i wykroczenia skarbowe jest uzależniona od wysokości minimalnego wynagrodzenia, wzrost minimalnego wynagrodzenia spowodował podwyżkę tych kar. Nie wszyscy jednak wiedzą, że istnieje pewien ,,kruczek’’, o którym czasem trzeba Sądowi przypomnieć, a który powoduje zmniejszenie wysokości wymierzanej kary.
Podwyżka minimalnego wynagrodzenia to dla wielu osób powód do zadowolenia. Z roku na rok obserwujemy coraz większe podwyżki kwoty minimalnego wynagrodzenia – w 2016 r. wynosiło ono 1.850,00 zł brutto, natomiast od 1 stycznia 2022 r. jest to kwota 3.010,00 zł brutto. Podwyżka na przestrzeni ostatnich lat jest niebagatelna, jednak powodów do radości nie mają sprawcy przestępstw
i wykroczeń skarbowych. Jest to wynikiem tego, że wysokość kar za przestępstwa i wykroczenia skarbowe, w przeciwieństwie do kar za zwykłe przestępstwa wykroczenia, jest uzależniona właśnie od wysokości minimalnego wynagrodzenia. Sprawcy przestępstw i wykroczeń skarbowych w 2022 r. muszą liczyć się więc z surowszymi karami. Warto przy tym nadmienić, że przepisy procedury karnej przewidują prymat kary grzywny, która to w praktyce stanowi najczęściej wymierzaną przez Sądy karę.
Kto może odpowiadać za przestępstwa i wykroczenia skarbowe?
Przepisy Kodeksu karnego skarbowego (dalej: k.k.s.) regulują kwestie odpowiedzialności karnej za przestępstwa i wykroczenia skarbowe i dość szeroko zakreślają grono podmiotów mogących ponosić taką odpowiedzialność. Zgodnie z przepisami (art. 9 § 3 k.k.s.), za przestępstwa i wykroczenia skarbowe odpowiadać może nie tylko bezpośredni sprawca danego czynu zabronionego, ale także na takich samych zasadach może odpowiadać ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.
Zobacz także: Nierzetelne lub wadliwe prowadzenie ksiąg (art. 61 k.k.s.) – co za to grozi?
Z powyższego wynika, że w pewnych warunkach odpowiedzialność karno-skarbową za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe mogą ponosić takie podmioty jak członek zarządu spółki, syndyk masy upadłościowej, prokurent, a nawet księgowy prowadzący księgi spółki. To, czy dana osoba zostanie pociągnięta do odpowiedzialności zależy od konkretnych okoliczności danej sprawy. Przykładowo, osoba zajmująca się obsługą księgową podatnika, w tym sporządzaniem deklaracji lub oświadczenia składanych następnie organowi podatkowemu, może ponosić odpowiedzialność karną jak sprawca, z art. 56 § 1 k.k.s., jeżeli podając w tych dokumentach nieprawdę lub zatajając prawdę, naraziła podatek na uszczuplenie.
Kary za wykroczenia skarbowe w 2022 r.
Wykroczenie skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo (a więc nie w stawkach dziennych), jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem w 2022 r. może być czyn zabroniony, jeżeli kwota uszczuplenia nie przekracza 15.050,00 zł.
Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi. Przykładowo, wykroczeniem skarbowym będzie też nierzetelne prowadzenie ksiąg w przypadku stwierdzenia wypadku mniejszej wagi (art. 61 § 2 k.k.s.) czy też wadliwe prowadzenie ksiąg (art. 61 § 3 k.k.s.).
Kara grzywny może być wymierzona w granicach od 1/10 do 20-krotności wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej. Mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających 5-krotności wysokości minimalnego wynagrodzenia. Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających 10-krotności wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Poniższa tabela prezentuje jak kształtują się kary za wykroczenia skarbowe w 2022 r.
WYKROCZENIA SKARBOWESTAWKI W 2022 R.Grzywna wymierzana kwotowo przez Sąd w drodze wyroku (od 1/10 do 20x minimalnego wynagrodzenia)Od 301 zł do 60.200 złGrzywna wymierzana przez Sąd w drodze wyroku nakazowego (od 1/10 do 10x minimalnego wynagrodzenia)Od 301 zł do 30.100 złGrzywna wymierzana przez urząd skarbowy w drodze mandatu karnego (od 1/10 do 5x minimalnego wynagrodzenia)Od 301 zł do 15.050 zł
Kary za przestępstwa skarbowe w 2022 r.
Przestępstwo skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. Kara ograniczenia wolności może wynosić maksymalnie 2 lata i polegać na obowiązku wykonywania prac społecznych w wymiarze od 20 do 40 godzin miesięcznie, albo na potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Kara pozbawienia wolności trwa najkrócej 5 dni, najdłużej – 5 lat; wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach.
W przypadku przestępstw skarbowych, w przeciwieństwie do wykroczeń, kara grzywny jest wymierzana w stawkach dziennych, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe, jednakże stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej 400-krotności. Wyrokiem nakazowym zaś można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających wysokości 200 stawek dziennych, chyba że kodeks przewiduje karę łagodniejszą.
Oto jak prezentują się kary grzywny za przestępstwa skarbowe w 2022 r.:
PRZESTĘPSTWA SKARBOWESTAWKI W 2022 R. Stawka dzienna (od 1/30 minimalnego wynagrodzenia do 400x 1/30 minimalnego wynagrodzenia)Od 100,33 zł do 40.132 zł (400 x 100,33 zł).Grzywna wymierzana w stawkach dziennych przez Sąd w drodze wyroku (od 10 do 720 stawek)Od 1003,30 zł do 28.895.040 zł.Grzywna wymierzana w stawkach dziennych przez Sąd w drodze wyroku nakazowego (od 10 do 200 stawek)Od 1003,30 zł do 20.066 zł (200×40.132zł 8.026,400 zł).
,,Kruczek’’ – minimalne wynagrodzenie z czasu popełnienia przestępstwa
Z wymierzaniem kar wiążą się pewne reguły, których Sąd musi ściśle się trzymać. Jedną z takich reguł jest to, że dla wymiaru wysokości stawki dziennej grzywny punktem odniesienia jest wskazana część minimalnego wynagrodzenia w wysokości, jakie ono miało w czasie popełnienia przestępstwa skarbowego. Innymi słowy Sąd, wymierzając karę grzywny, określa stawkę dzienną grzywny biorąc pod uwagę minimalne wynagrodzenie, jakie obowiązywało w czasie popełnienia przestępstwa (lub wykroczenia). Przykładowo, jeżeli danemu oskarżonemu w 2022 r. zarzuca się popełnienie przestępstwa w 2018 r., to Sąd przy określaniu wysokości stawki dziennej grzywny powinien brać pod uwagę minimalne wynagrodzenie, jakie obowiązywało w 2018 r. Z perspektywy oskarżonego warto tego dopilnować, bo praktyka procesowa dowodzi, że Sądy czasem zapominają o tej dyrektywie i jako punkt odniesienia przyjmują minimalne wynagrodzenie obowiązujące w czasie orzekania, co jest niekorzystne dla oskarżonego.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 408 z późn. zm.).
