Firmanctwo jest tak naprawdę niczym innym jak jednym z etapów przestępstwa podatkowego, który de facto polega na prowadzeniu działalności gospodarczej poprzez podstawioną osobę bez zgłaszania jej do opodatkowania.

W praktyce przestępstwo polega na tym, że podatnik za zgodą innej osoby posługuje się jej imieniem i nazwiskiem lub firmą. By łatwiej było zrozumieć przestępstwo, które zostało ujęte w kodeksie karnym skarbowym w art. 55 warto zapoznać się z pojęciami:

• Firmant(a) – to podmiot, który posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu;
• Firmującego – to podmiot, którego imienia i nazwiska, nazwy lub firmy używa firmant.

Ogółem proceder polega na tym, iż dany podmiot posługuje się innym podmiotem, jako rzekomym, który prowadzi działalność gospodarczą, co ma na celu narażenie Skarbu Państwa na uszczuplenie podatku. Biorąc pod uwagę, iż w przedmiotowym przestępstwie mamy do czynienia z firmantem i firmującym w niniejszym wpisie zajmiemy się odpowiedzialnością obu tych podmiotów.

W przypadku popełnienia  przestępstwa firmanctwa zaistnieją konsekwencje za równo karne, jak i prawno-podatkowe.

Co do zasady odpowiedzialność Firmanta wystąpi w sytuacji, gdy:

• podmiot dopuszczający się popełnienia czynu zabronionego jest podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek;
• czyn podatnika polega na posługiwaniu się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub jej rozmiarów;
• ww. spowoduje  narażenie Skarbu Państwa na uszczuplenie podatku.

Co ważne sprawca przestępstwa musi mieć świadomość zarówno co do faktu posługiwania się nazwą lub firmą innego podmiotu, jak i celu tego posługiwania się tj. zmierzania do uszczuplenia należności publicznoprawnej. Z tego wynika, że przestępstwo firmanctwa można popełnić tylko w zamiarze bezpośrednim, czyli  należy mieć zamiar jego popełnienia – chcieć go popełnić.

Istotną przesłanką popełnienia przestępstwa jest fakt narażenia podatku na uszczuplenie, a do jego popełnienia koniecznym jest wystąpienie skutku w postaci uszczuplenia podatku. Bardzo „popularnym” działaniem będącym de facto popełnieniem przestępstwa firmanctwa jest „dzielenie” działalności prowadzonej na własny rachunek, w ten sposób, że każda działalność wykorzystuje zwolnienie z podatku VAT.

Co do zasady art. 55 k.k.s. odnosi się tylko do osoby Firmanta, co mogłoby sugerować, że osoba, która użycza swojego imienia lub nazwiska nie ponosi odpowiedzialności. W praktyce jednak Firmujący ponosi odpowiedzialności na podstawie tak zwanych form zjawiskowych przestępstwa, tj. z tytułu współdziałania w formie współsprawstwa tj. art. 9 § 1 k.k.s. lub pomocnictwa z art. 18 § 3 k.k.

‍

Firmanctwo może stanowić przestępstwo albo wykroczenie.

‍

Co do zasady za popełnienie przestępstwa firmanctwa sprawca może zostać ukarany karą:

• grzywny do 720 stawek dziennych;
• karą pozbawienia wolności do 3 lat;
• albo obiema karami łącznie.

Dodatkowo Sąd może tytułem środka karnego zakazać wykonywania formy danej działalności. Granicą między przestępstwem, a wykroczeniem stanowi kwota podatku narażonego na uszczuplenie. Co ciekawe okoliczność ta ma istotne znaczenie dla odpowiedzialności firmującego. W przypadku firmanctwa kwalifikowanego jako wykroczenie nie ma podstawy karnej do pociągnięcia firmującego do odpowiedzialności karnej na zasadzie pomocnictwa.

Oprócz odpowiedzialności karnej osoby popełniające przestępstwo firmanctwa muszą się liczyć z odpowiedzialnością podatkową. Konsekwencją udowodnienia podatnikowi i osobie trzeciej firmanctwa jest ich solidarna odpowiedzialność za zaległości podatkowe powstałe w czasie prowadzenia danej działalności gospodarczej. Przy odpowiedzialności podatkowej nie istnieje ograniczenie odpowiedzialności oznacza to, że nie ma znaczenia, jakie faktycznie korzyści uzyskał firmujący z udostępnienia swoje imienia, nazwiska czy też firmy, poniesie on solidarną odpowiedzialność za całość narażonego na uszczuplenie podatku.

Dodatkową konsekwencją udowodnienia podatnikowi firmanctwa jest utrata uzyskanych przez niego przywilejów tj. zwolnień, ulg, niższych stawek podatku, a w konsekwencji zapłacenie wyższego podatku.

Zazwyczaj podatnicy „decydują” się na popełnienie przedmiotowego przestępstwa celem:

• uniknięcia utraty prawda do uproszczonych form opodatkowania;
• ukrycia dochodów;
• wykorzystania ulg lub zwolnień podatkowych;
• ominięcia sądowych zakazów prowadzenia działalności;
• zatajenia dochodu;

‍

‍