Poświadczenie nieprawdy jest jednym z poważniejszych przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów. Zgodnie z artykułem 271 Kodeksu karnego, poświadczenie nieprawdy polega na tym, że funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawiania dokumentów poświadcza w dokumencie nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne. Przedmiotowe przestępstwo może dotyczy bardzo wielu różnych sytuacji i odnosić się do wielu kwestii. Pomimo, iż czytając artykuł 271 kodeksu karnego wydaje się nam, iż jest on prosty, „niesie” on za sobą wiele ciekawych aspektów. Przedmiotowe przestępstwo może tez dotknąć bardzo szeroką skalę osób, ponieważ wielu z nas wystawia, wypełnia różnego rodzaju dokumenty.
Przestępstwo poświadczenia nieprawdy z artykułu 271 kodeksu karnego ma miejsce, gdy osoba zobowiązana do rzetelnego prowadzenia dokumentacji fałszuje rzeczywistość. Celem tego przepisu jest głównie ochrona wiarygodności dokumentów publicznych, które są podstawą wielu decyzji administracyjnych i sądowych.
Podmiotem tego przestępstwa może być jedynie osoba, która posiada uprawnienia do wystawiania dokumentów. Najczęściej będą to funkcjonariusze publiczni, tacy jak urzędnicy, policjanci czy notariusze. Jednakże, prawo przewiduje również możliwość, że poświadczenia nieprawdy dokonuje inna osoba, której powierzono sporządzenie dokumentu w ramach pełnionej funkcji. Bardzo często podmiotem tego przestępstwa mogą być przedsiębiorcy, którzy wystawiają różne dokumenty, a w szczególności faktury. Jednym z najczęstszym problemów prawa karnego był zbieg przepisów prawa karnego skarbowego z art. 62 paragraf 2 k.k.s. i art. 56 par. 1 k.k.s z przestępstwem z art. 271 kodeksu karnego. Jak więc widzimy główną osobą mogącą popełnić przestępstwo z art. 271 k.k. jest funkcjonariusz publiczny, ale także każda inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu. Osoba taka musi posiadać uprawnienie do wystawiania dokumenty przez prawo.
Ciekawostka
Dokumentem takim nie jest m.in. zaświadczenie o zatrudnieniu wystawione przez pracodawcę, albowiem nie ma on potencjalnego uprawnienia do wystawienia takiego dokumentu każdej osobie fizycznej, a wyłącznie pracownikowi w rozumieniu art. 2 k.p. Z kolei „osobą uprawnioną do wystawienia dokumentu” będzie z pewnością lekarz, inspektor nadzoru budowlanego, biegły, radca prawny czy adwokat. Powyższe rozwiązuje nam problem wystawiania nieprawdziwych zaświadczeń o zatrudnieniu i możliwości ich karalności. Oczywiście powyższą sytuację trzeba odróżnić od wystawienia fałszywego dokumentu swojemu pracownikowi.
Co więcej poświadczenie nieprawdy musi dotyczyć okoliczności mających znaczenie prawne. Przedmiotowe pojęcie również jest różnie interpretowane przez sądowy powszechne. Poświadczenie może dotyczyć całego dokumentu, albo tylko jego części.
Według niektórych praktyków składanie fałszywych oświadczeń we własnym interesie i we własnej sprawie nie stanowi poświadczenia nieprawdy – jednakże ten poogląda nie jest respektowany przez wszystkie sądy powszechne.
Warto też dodać, że sfałszowany dokument musi posiadać znaczenie prawne tzn. musi wywierać skutki prawne, działać na zewnątrz.
Poświadczenie nieprawdy w dokumencie może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i społecznych. Fałszywe informacje mogą wpływać na decyzje administracyjne, sądowe czy finansowe, co może skutkować stratami materialnymi, naruszeniem praw jednostek lub nawet destabilizacją określonych obszarów działalności publicznej.
Za poświadczenie nieprawdy grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jeżeli sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, kara może być surowsza. Dodatkowo, sąd może orzec zakaz wykonywania zawodu, jeżeli przestępstwo było związane z działalnością zawodową sprawcy.
W praktyce sądowej można spotkać liczne przypadki przestępstwa poświadczenia nieprawdy. Przykładowo, urzędnik gminy wydający fałszywe zaświadczenia o zameldowaniu, policjant wystawiający nieprawdziwy raport z interwencji czy lekarz wydający nieprawdziwe zaświadczenie lekarskie.
Obrona przed zarzutem poświadczenia nieprawdy może polegać na wykazaniu braku zamiaru poświadczenia nieprawdy lub błędu w ocenie sytuacji. Istotne jest również wykazanie, że dana okoliczność nie miała znaczenia prawnego, co może wykluczać odpowiedzialność karną.
Poświadczenie nieprawdy to poważne przestępstwo, które może mieć daleko idące konsekwencje prawne. Przepisy art. 271 Kodeksu karnego mają na celu ochronę wiarygodności dokumentów i zaufania do instytucji publicznych. Warto pamiętać o surowości sankcji oraz o konieczności rzetelnego i prawdziwego sporządzania dokumentacji, zwłaszcza w ramach działalności zawodowej.
