W prawie karnym przepis art. 231 kk jest pewnego rodzaju odbiciem przestępstwa z art. 296 k.k. ale odnoszącym się do funkcjonariuszy publicznych. 

Zgodnie z art. 231 par. 1 kk. funkcjonariusz publiczny, który przekracza swoje uprawnienia lub nie dopełnia obowiązków, a tym samym działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 

Pierwsze co rzuca się w oczy to fakt, iż to przestępstwo jest zagrożone o wiele mniejszą karą w porównaniu do przestępstwa z art. 296 k.k. odnoszącego się do tzw. sfery prywatne. Co może budzić pewne wątpliwości oraz zastanowienie dlaczego tak jest. 

Przedmiotowe przestępstwo może być popełnione tylko przez funkcjonariusza publicznego. Zgodnie z art. 115 par. 13 kk Funkcjonariuszem Publicznym jest:

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;
• Poseł, senator, radny;
• Poseł do PE;
• Sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy;
• Osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych;
• Osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe;
• osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej;
• funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej;
• osoba pełniąca czynną służbę wojskową, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie;
• pracownik międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe

‍

Lista ta nie jest zamknięta, ponieważ duża ilość ustaw szczególnych wskazuje, iż dana osoba może pełnić funkcję funkcjonariusza publicznego. Najczęściej przestępstwo to kojarzy się z działaniami policji i przekroczeniem uprawnień przez Policję. 

‍

Nadużycie władzy przez funkcjonariusza publicznego to jedno z najbardziej demoralizujących przestępstw, które podważa podstawy zaufania społecznego.

Trzeba przyznać, że przestępstwo z art. 231 k.k. jest jednym z najmniej precyzyjnie określonych występków stypizowanych w kodeksie karny, a tym samym z jednej strony może być rozciągane na szereg różnych zachowań, a z drugiej umożliwia duże spektrum obrony związane z odbiorem danego czynu, jako karygodnego, ale nie przestępczego. 

Co ważne należy również odróżnić popełnienie przestępstwa dokonanego przy okazji wykonywania funkcji służbowych np. pobicie namolnego interesanta przez funkcjonariusza publicznego, a przestępstwami podjętymi w związku z posiadaniem konkretnych uprawnień. 

NA CZYM POLEGA PRZEKROCZENIE UPRAWNIEŃ:

Przekroczenie uprawnień polega na – zachowaniu się przez funkcjonariusza publicznego w sposób wykraczający nadane mu prawem kompetencje lub podjęcie działań w ramach danych kompetencji, lecz niezgodnie z prawnymi warunkami podjętej czynności. Tłumacząc to na język ludzki, osoba przekracza swoje uprawnienia, gdy ich nie ma, albo wykonuje je niezgodnie z ramami, które je uzyskała. 

‍

NA CZYM POLEGA NIEDOPEŁNIENIE OBOWIĄZKÓW

Niedopełnienie obowiązków ma miejsce, gdy dany funkcjonariusz nie dokonuje czynności do której według przepisów jest obowiązanych i którą powinien wykonać. Co ciekawe takie obowiązki mogą wynikać zarówno z ustawy, ale także pragmatyk służbowych, regulaminów, instrukcji czy nawet poleceń przełożonych. Jak więc widzimy sytuacje związane z niedopełnieniem obowiązków mogą być bardzo szerokie i dotyczy ogromu okoliczności. 

PRZYKŁADY NADUŻYCIA WŁADZY:

- bezprawne zatrzymanie;

- wykorzystywanie informacji służbowych dla celów prywatnych;

- wykorzystywanie środków publicznych;

- faworyzowanie określonych jednostek, firm w przetargach publicznych;

- zaniżenie ceny sprzedaży egzekucyjnej;

- oraz wiele innych

Podsumowanie

Nadużycie władzy przez funkcjonariuszy publicznych jest przestępstwem, które zagraża podstawom demokratycznego państwa prawa. Tolerowanie takich praktyk prowadzi do erozji zaufania społecznego i osłabienia instytucji. W odpowiedzi na te zagrożenia, system prawny musi nieustannie dążyć do usprawnienia mechanizmów kontroli i odpowiedzialności, aby zapewnić wysoki poziom integralności i sprawiedliwości w działaniu administracji publicznej.

‍